Wendy Yared 4th February 2025
Vier jaar na de lancering van het Europese Beating Cancer Plan blijven ongelijkheden in kankerpreventie en -zorg een schreeuwend probleem. Deze Wereldkankerdag is een herinnering dat EU-beleidsmakers actie moeten versnellen om deze hiaten rechtstreeks aan te pakken door de onvoltooide initiatieven in de strijd tegen kanker zonder verder uitstel uit te voeren.
Uit/gelezen in/lees hier het hele artikel: https://www.socialeurope.eu/world-cancer-day-an-appeal-to-end-inequalities-in-cancer-prevention-and-care
Kanker discrimineert niet, maar de verschillen in hoe het wordt voorkomen, gediagnosticeerd en behandeld, onthullen de oneerlijke verschillen die nog steeds bestaan in de gezondheidszorgsystemen in heel Europa. Waar u woont of hoeveel u verdient, zou geen invloed moeten hebben op uw kankerrisico of uw vermogen om toegang te krijgen tot betaalbare medicijnen. Toch is dit in de huidige Europese Unie (EU) nog steeds een harde realiteit.
Elke negen seconden hoort iemand in de EU de levensveranderende woorden “u hebt kanker”. Alleen al in 2022 kregen 2,7 miljoen mensen deze diagnose. De ziekte eiste datzelfde jaar het leven van naar schatting 1,3 miljoen mensen, waardoor het de op één na belangrijkste doodsoorzaak in Europa werd. Deze cijfers zijn niet alleen statistieken – ze vertegenwoordigen onze buren, vrienden en geliefden.
Een nadere blik op de gegevens maakt duidelijk dat de verschillen in kankersterftecijfers tussen EU-landen aanzienlijk zijn. Landen als Kroatië, Hongarije, Slowakije, Letland, Slovenië en Polen hebben enkele van de hoogste cijfers, met percentages die meer dan 15% boven het EU-gemiddelde liggen. Spanje, Zweden, Finland, Malta en Cyprus hebben daarentegen de laagste sterftecijfers in de EU.
Wat zijn enkele van de drijvende krachten achter deze overlevingskloof? Onderzoek wijst op een harde realiteit: toegang tot kankerpreventiemaatregelen – zoals screenings, vaccins, gezonde omgevingen en onderwijs – hangt vaak af van sociaaleconomische status en geografische locatie. Als gevolg hiervan worden kansarme personen in onze samenleving onevenredig hard getroffen.
In feite komen de belangrijkste risicofactoren voor sterfgevallen door kanker in de EU, waaronder tabak, alcoholgebruik, ongezonde voeding, beroepsrisico’s, overgewicht en obesitas en luchtvervuiling, consequent vaker voor bij mensen met een lager inkomen en opleidingsniveau, wat de dringende behoefte aan eerlijke interventies benadrukt.
Neem longkanker, de belangrijkste doodsoorzaak door kanker in Europa, als voorbeeld: voorlopige onderzoeksresultaten tonen aan dat de sterftecijfers door longkanker 2,6 keer hoger zijn bij lager opgeleide mannen en 1,7 keer hoger bij lager opgeleide vrouwen. Waar iemand woont, heeft ook grote invloed op de ontwikkeling van de ziekte. Schokkend genoeg overlappen 20% van de meest vervuilde gebieden in Europa – de gebieden met de hoogste niveaus van PM2.5, kleine luchtdeeltjes die diep in de longen kunnen doordringen – vaak met die regio’s met een lager BBP per hoofd van de bevolking, waardoor kwetsbare gemeenschappen een verhoogd risico op longkanker lopen.
De toegang tot medicijnen verschilt ook sterk in de EU. De hoge kosten van nieuwe medicijnen maken ze vaak onbereikbaar voor landen met beperkte budgetten, wat de verschillen in Europa nog groter maakt. In landen met een relatief lage koopkracht hebben kankerpatiënten beperkte toegang tot innovatieve behandelingen. Tussen 2019 en 2022 hadden patiënten in Duitsland bijvoorbeeld toegang tot 46 van de 48 kankermedicijnen die op EU-niveau zijn goedgekeurd, terwijl patiënten in Litouwen er slechts toegang toe hadden.
De factoren die de sterftecijfers door kanker aanjagen, zijn diepgeworteld en zorgen voor een cyclus van ongelijkheid die moeilijk te doorbreken is. Het aanpakken van deze hiaten in kankerpreventie en -zorg is essentieel om de algehele last van de ziekte te verminderen. Dergelijke systemische uitdagingen kunnen echter niet effectief worden aangepakt door individuele landen die alleen handelen.
Het verminderen van ongelijkheden is een dwarsdoorsnijdend element van het Europese Beating Cancer Plan. Vier jaar na de lancering van het Plan zijn er veel ambitieuze stappen gezet om de ziektelast in heel Europa te verminderen. Toch zijn veel van de toezeggingen van het Plan om de belangrijkste factoren aan te pakken die ongelijkheid in kankerzorg en -preventie veroorzaken, nog niet nagekomen.
