Zet de populistische opmars in de peilingen van de Europese parlementsverkiezing de vrouwenrechten in de Europese Unie op de tocht? Frankrijk heeft als eerste land ter wereld het recht op abortus opgenomen in de grondwet.
De recente historische beslissing in Frankrijk om het recht op abortus in de grondwet op te nemen dient om de wet te beschermen die abortus in 1975 voor het eerst legaliseerde in het land. Deze wet – de zogenaamde sluierwet – werd verdedigd door Simone Veil, een van Frankrijks meest bewonderde en gerespecteerde politieke figuren en een icoon van de vrouwenrechtenbeweging.
In 1974 hield Veil, een magistraat die door de Franse president Valéry Giscard d’Estaing was gevraagd om minister van Volksgezondheid te worden in zijn regering, een gedenkwaardige toespraak. Ze presenteerde het volksgezondheidsargument voor het decriminaliseren van abortus aan de Nationale Assemblee, die op dat moment bijna volledig uit mannen bestond.
De toespraak stuitte op felle tegenstand en vijandigheid, vooral van de rechtse politieke partijen. Toch wist Veil een meerderheid van de afgevaardigden te overtuigen om voor haar voorstel te stemmen. Na goedkeuring door de Senaat trad de wet in 1975 in werking. Veil werd daarmee een symbool van vrouwenemancipatie.
In 2022 vond het Europees Parlement het nodig om een resolutie uit te vaardigen waarin het achteruitgang op het gebied van vrouwenrechten en seksuele en reproductieve gezondheidsrechten scherp veroordeelt. Dit was een reactie op de beslissing van het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten om Roe v Wade, dat 50 jaar lang het grondwettelijke recht op abortus had gegarandeerd, ongedaan te maken. Maar het was ook een reactie op ontwikkelingen in sommige EU-lidstaten.
De resolutie benadrukte het de facto verbod op abortus dat de afgelopen jaren in Polen van kracht is geworden, maar noemde ook Malta, waar abortus illegaal is, Slowakije, waar de toegang beperkt is, Hongarije, waar procedures “niet beschikbaar” zijn en Italië, waar de rechten worden bedreigd. Belangrijk is dat de resolutie ook opriep om het recht op abortus op te nemen in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, wat zou betekenen dat alle vrouwen in de EU recht zouden hebben op toegang tot dit soort reproductieve gezondheidszorg, waardoor ze enige bescherming zouden krijgen tegen beperkingen in hun eigen land. Deze oproep werd herhaald door de Franse president Emmanuel Macron tijdens de ceremonie ter gelegenheid van het nieuwe grondwettelijke recht op abortus in Frankrijk.
De parlementaire resolutie verhult echter interne verdeeldheid tussen, en soms binnen, de fracties van het Europees Parlement. Nu deze fracties hun campagnes en verkiezingsprogramma’s lanceren, is het duidelijk dat de abortuskwestie deel is gaan uitmaken van de bredere politieke polarisatie die in heel Europa te zien is.
Veel extreem-rechtse partijen, waarvan voorspeld wordt dat ze bij de komende verkiezingen aanzienlijke winst zullen boeken, roepen op tot het beperken van abortusrechten. De Europese Conservatieven en Hervormers, een rechtse groepering die partijen zoals Broeders van Italië en Vox van Spanje verenigt, zegt “het leven te willen verdedigen, vanaf de conceptie tot het natuurlijke einde”.
Uit: Social Europe (https://www.socialeurope.eu/abortion-rights-at-issue-in-european-elections)
