Giftige Solidariteit: Hoe de Tabaksindustrie Jongeren en Samenleving Misleidt
Door Bert Breij
De tabaksindustrie lijkt haar eigen vorm van solidariteit te hebben. Het is geen solidariteit met de roker die vroegtijdig sterft, geen compassie voor jongeren die doelbewust worden verleid, en zeker geen betrokkenheid bij de samenleving die miljarden uitgeeft om de schade te beperken. Wat zij wel delen, is een sterke toewijding aan elkaar, hun winsten en het tegenhouden van regulering. Ze werken samen met een doel dat haaks staat op het algemeen belang.
Jongeren staan centraal in hun strategie. In interne memo’s worden zij “replacement smokers” genoemd – de vervangers van de rokers die aan de gevolgen van hun verslaving zijn overleden. Door smaakjes als mango en bubblegum te introduceren, kleurrijke verpakkingen te ontwerpen en influencers in te schakelen, richten ze zich met precisie op deze kwetsbare groep. Elk detail is bedacht om jongeren te verleiden tot gebruik.
Deze strategieën staan niet op zichzelf. De tabaksindustrie deelt technieken met andere sectoren, zoals de alcohol- en frisdrankenindustrie. Ze leren van elkaar hoe regelgeving te omzeilen, jonge consumenten te verleiden en producten te presenteren als onschuldige geneugten. Dit soort samenwerking versterkt hun gezamenlijke positie en maakt het moeilijker voor overheden om hen aan te pakken.
Hun invloed reikt ook tot de politiek. Samen met andere sectoren lobbyen ze actief tegen regulering. Ze gebruiken argumenten als “vrijheid van keuze”, “economische belangen” en “banenverlies” om beleid dat hen zou beperken te dwarsbomen. Met grote financiële middelen huren ze advocaten, PR-firma’s en wetenschappers in om hun zaak te ondersteunen.
Ondanks historische rechtszaken gaat de industrie onverminderd door. In 2006 werden grote tabaksbedrijven in de Verenigde Staten schuldig bevonden aan samenzwering om het publiek te misleiden over de gezondheidsrisico’s van roken. Maar in plaats van hun praktijken te veranderen, vonden ze nieuwe manieren om producten zoals verhitte tabak en e-sigaretten te promoten. Deze producten worden vaak voorgesteld als ‘gezonde alternatieven’, terwijl ze verslaving in stand houden.
Een absoluut verbod op producten zoals wegwerpvapes is een noodzakelijke stap. Het gaat niet alleen om strengere regelgeving, maar om een helder signaal dat de samenleving geen genoegen meer neemt met halve maatregelen. Een totaalverbod beschermt jongeren beter, voorkomt gezondheidsrisico’s en haalt de wind uit de zeilen van misleidende marketingstrategieën.
De solidariteit van de tabaksindustrie is schadelijk en gericht op winst boven gezondheid. Dit is geen systeem dat we kunnen blijven tolereren. Het is tijd om deze praktijken stevig aan te pakken. Alleen dan kunnen we de prijs die we nu betalen – in termen van gezondheid, menselijk leven en maatschappelijke kosten – echt verlagen.
