Bert Breij, 9-8-2024
WAT IS SOLIDARITEIT? GEZOND EGOÏSME?
Het woord solidariteit wordt weer vaker in de mond genomen, wat ons van DeSolidariteit groot plezier doet. Er zijn echter vele definities en interpretaties van solidariteit in omloop, wat verwarrend kan zijn. Paul de Beer, de vakbondsprofessor, definieert solidariteit als iedere handeling die ten goede komt aan een ander zonder de zekerheid van een gelijkwaardige tegenprestatie. Volgens deze definitie hoeven aan solidariteit geen warme gevoelens van naastenliefde of altruïsme ten grondslag te liggen. Koude solidariteit, zoals hulp aan armen via een verplichte belastingafdracht, is net zo goed solidariteit als warme solidariteit, zoals spontane vrijwillige hulp aan iemand in nood. Zo stelt hij. Solidariteit kan formeel (georganiseerd) en informeel (min of meer spontaan) zijn, vrijwillig en verplicht, gericht op een bekende of op een anoniem persoon. Een belangrijk theoretisch onderscheid, aldus De Beer, is dat tussen eenzijdige en tweezijdige of wederkerige solidariteit. Bij tweezijdige of wederkerige solidariteit verwacht men wel een tegenprestatie, maar of men die daadwerkelijk ontvangt en of die gelijkwaardig is aan de eigen bijdrage, is onzeker.
De begripsverwarring zal waarschijnlijk altijd blijven. Wij van DeSolidariteit kampen er ook mee, maar houden ons vast aan: Solidariteit verwijst naar de eenheid en samenwerking tussen individuen of groepen, vaak met het doel om elkaar te ondersteunen en te helpen. Solidariteit en altruïsme kunnen met elkaar verbonden zijn. Daar kan je een hele discussie over voeren. Het is namelijk vrijwel altijd gebaseerd op gedeelde belangen, al was het alleen al het goede gevoel dat men eraan overhoudt. Onderhandelingen tussen bijvoorbeeld werkgevers en werknemers gaan meestal over wederzijdse belangen. Dat belang kan zeer gediend zijn bij solidariteit binnen de onderneming. Het blijkt in de meeste gevallen de bepalende factor van het succes van een onderneming. Van ook gezamenlijk welbevinden. Hetzelfde geldt voor onze economie, cultureel leven, welvaart en welzijn, zowel nationaal als internationaal. Voornamelijk voor de aandeelhouders gaan is geen lang leven beschoren. Een woningcorporatie die verder kijkt dan alleen het bieden van een dak boven het hoofd, op zich al een prestatie, en zich richt op het helpen verbeteren van wonen, maar ook de omgeving, dient niet alleen haar huurders, maar zorgt ook voor betere verzorging van het woningbezit en het voorkomen van eigen overlast. Ze krijgt er wat voor terug.
“Gezond egoïsme,” zei een student die ik tegenkwam.
In tijden van doorgeschoten individualisme, vervreemding van elkaar, doorgeschoten marktwerking en een merkwaardig kabinet, is de Stichting DeSolidariteit in oktober vorig jaar opgericht. Om het gebruik van het woord solidariteit te doen postvatten. Solidariteit als cement van de samenleving. Ze kent geen politieke kleur en heeft ook geen enkele relatie met welke politieke partij dan ook. Ze wil de onderschrijving van de onmisbare waarde van een solidaire sociale samenleving. Ze promoot dit door spiegels voor te houden aan de Nederlanders en beslissers en beïnvloeders. Door sprekende voorbeelden van goede praktijk te tonen en initiatieven als zodanig te ondersteunen. Ook door onderlinge contactlegging. Ze beweegt zich door de hele samenleving heen en op diverse niveaus. Denkt zelf mee en geeft voorzetten. Ze ontwikkelt zich geleidelijk aan als het signaal dat men gaande voor een solidaire sociale samenleving met elkaar wil delen.
Bijgaand beeld: https://eastsidefreedomlibrary.org/events/solidarity/
