Het falen van solidariteit in de sociale werkvoorziening
Door Bert Breij
De sociale werkvoorziening in Nederland was ooit een nobel streven om mensen met een arbeidsbeperking volwaardig te laten deelnemen aan de maatschappij. Nu dreigt het te verschrompelen. Hoe heeft het zover kunnen komen, en wat moet er gebeuren?
Er zijn lichtpuntjes. Veel sociale werkbedrijven hebben creatieve oplossingen gevonden, zoals werkleertrajecten, samenwerking met bedrijven en jobcoaching. Ook de private sector zet stappen: bedrijven bewijzen dat mensen met een arbeidsbeperking prima kunnen meedraaien met de juiste begeleiding.
Toch zijn de problemen schrijnend. Sinds de Participatiewet in 2015 is de ondersteuning versplinterd. Gemeenten hebben te weinig middelen en expertise. De banenafspraak blijkt een papieren tijger: werkgevers zien het vaak als een last. Tegelijk legt de arbeidsmarkt de nadruk op rendement, niet op ruimte.
Hierdoor vallen velen tussen wal en schip.
Solidariteit hoort de ruggengraat te zijn, maar wordt politieke retoriek. We moeten opnieuw investeren in sociale werkvoorzieningen als zelfstandige instituten. Landelijke coördinatie is nodig, en werkgevers moeten niet alleen met subsidies worden gelokt, maar ook met een moreel appel: inclusie is essentieel.
De politiek moet erkennen dat de Participatiewet niet werkt. Een nieuwe wet moet inzetten op maatwerk en sociale werkbedrijven middelen geven om te floreren. Inclusie mag niet afhankelijk zijn van de goede wil van werkgevers, maar moet in beleid worden verankerd.
Solidariteit vraagt om de bereidheid te accepteren dat inclusie geld kost. Maar een inclusieve samenleving is uiteindelijk beter voor ons allemaal. Zolang we wegkijken, falen niet alleen de sociale werkvoorzieningen – we falen als samenleving.
