Vandaag wordt de democratie bijna overal bedreigd door de geest van onliberalisme, antipluralisme en autoritair extreem-rechts. Dit heeft een aantal oorzaken. Deze omvatten een groeiend klimaat van pessimisme en angst voor achteruitgang – die het gevoel van vooruitgang dat geassocieerd werd met de naoorlogse decennia in West-Europa verdringt – evenals tegenreacties op progressieve culturele veranderingen in de loop der tijd, zoals die in verband met tolerantie en antidiscriminatie.
Maar er is ook sprake van een verwatering van het discours. Om een uitdrukking van Jürgen Habermas te gebruiken: in een ‘structurele transformatie van de publieke sfeer’ wordt rechttoe rechtaan propaganda gemaakt via de ‘sociale media’ en het internet in het algemeen, de krantenkoppencultuur van de sensatiebladen en het sensationalisme van de media.
Rechts-extremisme werkt via overdrijving, simplificatie en het oproepen van ingebeelde vijanden. Hoewel het in dienst staat van zijn rijke beschermheren, profileert het zich als pleitbezorger van gewone mensen tegen ‘degenen daarboven’, de ‘elites’ en politici: ze worden allemaal afgeschilderd als omgekocht, corrupt, incompetent, afstandelijk, ‘tegen het volk’, ja als agenten van een ‘systeem’.
